Rối loạn mỡ máu

Tìm hiểu chung

Rối loạn mỡ máu là bệnh gì?

Chất béo cùng với protein (chất đạm) và carbohydrate (chất đường bột), là ba thành phần chính của các tế bào sống. Cholesterol và triglycerides là chất béo trong cơ thể và có vai trò cung cấp năng lượng.

Rối loạn mỡ máu là tình trạng nồng độ chất béo trong máu quá cao hay quá thấp. Những loại rối loạn mỡ máu phổ biến nhất bao gồm:

• Tăng nồng độ lipoprotein tỷ trọng thấp (LDL – cholesterol hay cholesterol xấu);
• Giảm nồng độ lipoprotein tỉ trọng cao (HDL – cholesterol hay cholesterol tốt);
• Tăng nồng độ triglyceride.

Triệu chứng thường gặp

Những dấu hiệu và triệu chứng của bệnh rối loạn mỡ máu là gì?

Rối loạn mỡ máu không gây ra bất kì triệu chứng và chỉ có xét nghiệm máu mới có thể phát hiện ra tình trạng này.

Khi nào bạn cần gặp bác sĩ?

Hãy hỏi bác sĩ nếu bạn muốn làm xét nghiệm cholesterol. Bạn cần tìm hiểu kỹ độ tuổi phù hợp cho lần xét nghiệm đầu tiên và kiểm tra lại 5 năm một lần.

Nếu kết quả xét nghiệm không nằm trong mức bình thường  hoặc có bệnh sử gia đình về rối loạn mỡ máu, bệnh tim mạch hoặc các yếu tố nguy cơ khác như hút thuốc, tiểu đường hoặc huyết áp cao, bác sĩ có thể khuyên bạn nên kiểm tra thường xuyên hơn.

Nguyên nhân gây bệnh

Nguyên nhân nào gây ra bệnh rối loạn mỡ máu?

Rối loạn mỡ máu có thể do cả hai nhóm yếu tố thay đổi được và không thể thay đổi được góp phần gây ra.

Các yếu tố có thể kiểm soát (có thể thay đổi), bao gồm:

• Chế độ ăn uống không lành mạnh, ăn nhiều chất béo không bão hòa và đường đơn, bị béo phì và ít vận động;
• Một số thuốc, như estrogen, thuốc trị HIV, cũng có thể làm tăng nồng độ triglyceride.

Các yếu tố không thể kiểm soát (không thay đổi được) bao gồm di truyền; bệnh sử gia đình, đặc biệt nếu bệnh tim mạch xảy ra ở những thành viên trẻ hơn trong gia đình  (dưới 55 tuổi ở nam và ở nữ là dưới 65).

Nguy cơ mắc phải

Những ai thường mắc bệnh rối loạn mỡ máu?

Rối loạn mỡ máu là tình trạng cực kì phổ biến và có thể ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi. Bạn có thể kiểm soát bệnh này bằng cách giảm thiểu các yếu tố nguy cơ. Hãy tham khảo bác sĩ để biết thêm thông tin chi tiết.

Những yếu tố nào làm tăng nguy cơ mắc bệnh rối loạn mỡ máu?

Có nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải rối loạn mỡ máu, chẳng hạn như:

• Tiểu đường: đường huyết cao góp phần làm tăng LDL – cholesterol và giảm HDL-cholesterol. Đường huyết cao cũng làm tổn hại niêm mạc mạch máu;
• Gia đình có người thân bị bệnh tim mạch trước tuổi 50 tuổi ở nam hay 60 tuổi ở nữ;
• Bệnh sử gia đình liên quan đến mỡ trong máu;
• Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh động mạch vành (ví dụ như hút thuốc lá, tăng huyết áp, béo phì);
• Chế độ ăn uống không đủ dinh dưỡng: ăn nhiều chất béo bão hòa từ các sản phẩm động vật và chất béo trans có trong bánh quy;
• Béo phì;
• Chu vi vòng eo lớn: nguy cơ mắc bệnh sẽ tăng lên nếu bạn là đàn ông và có chu vi vòng eo trên 102 cm hoặc phụ nữ có vòng eo ít nhất 89 cm;
• Ít tập thể dục;
• Hút thuốc lá gây tổn thương các thành mạch máu, gây tích tụ mỡ thành mạch.

Điều trị hiệu quả

Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế, vậy nên tốt nhất là bạn hãy  tham khảo ý kiến bác sĩ.

Những kỹ thuật y tế nào dùng để chẩn đoán bệnh rối loạn mỡ máu?

Xét nghiệm máu là cách duy nhất để chẩn đoán rối loạn mỡ máu, giúp kiểm tra mức cholesterol và thường gồm các thông số:

• Cholesterol toàn phần;
• LDL- cholesterol;
• HDL -cholesterol;
• Triglycerides.

Để đo chính xác nhất, bạn không nên ăn hoặc uống bất cứ thứ gì (trừ nước) trong 9-12 giờ trước khi bác sĩ lấy các mẫu máu.

Những phương pháp nào dùng để điều trị bệnh rối loạn mỡ máu?

Biện pháp đầu tiên để chống rối loạn mỡ máu là thay đổi lối sống như tập thể dục và ăn uống lành mạnh. Tuy nhiên, nếu bạn đã thực hiện những điều này và tình trạng mỡ máu vẫn còn, bác sĩ có thể chỉ định thuốc để trị bệnh.

Việc sử dụng thuốc hoặc kết hợp các loại thuốc khác sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm các nguy cơ mắc bệnh, tuổi tác, sức khỏe hiện tại và tác dụng phụ của thuốc. Một số thuốc điều trị bệnh như:

• Statins: ngăn chặn hoạt chất mà gan cần sử dụng để tổng hợp cholesterol, điều này làm cho gan loại bỏ cholesterol trong máu. Statins cũng có thể giúp cơ thể tái hấp thu mảng xơ vữa lắng đọng trên thành mạch, cải thiện bệnh mạch vành. Các thuốc thuộc nhóm atatins bao gồm atorvastatin (Lipitor®), fluvastatin (Lescol®), lovastatin (Altoprev®), pitavastatin (Livalo®), pravastatin (Pravachol®), rosuvastatin (Crestor®) và simvastatin (Zocor®);
• Bile-acid-binding resins: gan sử dụng cholesterol để tạo axit mật, chất cần thiết cho tiêu hóa. Các loại thuốc như cholestyramine (Prevalite®), colesevelam (Welchol®), và colestipol (Colestid®)làm giảm cholesterol gián tiếp bằng cách bám dính vào các axit mật, điều này thúc đẩy gan sử dụng cholesterol dư thừa để tạo axit mật nhiều hơn, làm giảm nồng độ cholesterol trong máu;
• Các chất ức chế hấp thu cholesterol: ruột non hấp thu cholesterol từ thức ăn và giải phóng nó vào máu. Thuốc ezetimibe (Zetia®) giúp giảm cholesterol trong máu bằng cách hạn chế sự hấp thu cholesterol. Ezetimibe có thể dùng kết hợp với một loại thuốc thuộc họ statins;
• Thuốc dạng tiêm: đây là họ thuốc mới có thể giúp gan hấp thụ nhiều LDL-cholesterol hơn nhằm làm giảm lượng cholesterol lưu thông trong máu. Alirocumab (Praluent®) và evolocumab (Repatha®) có thể dùng cho những người có bệnh rối loạn chuyển hóa lipid di truyền có nồng độ LDL rất cao hoặc ở những người có bệnh sử mạch vành, không thể dung nạp statin hoặc thuốc hạ cholesterol khác.

Chế độ sinh hoạt phù hợp

Những thói quen sinh hoạt nào giúp bạn hạn chế diễn tiến của bệnh rối loạn mỡ máu?

Các nhà khoa học đã chứng minh rằng một số ít các sản phẩm từ tự nhiên có hiệu quả làm giảm cholesterol. Theo khuyến nghị của bác sĩ, bạn hãy xem xét bổ sung các sản phẩm làm giảm cholesterol bao gồm:

• Lúa mạch;
• Beta-sitosterol (trong các thực phẩm bổ sung và một số bơ thực vật);
• Blond psyllium (có trong vỏ hạt);
• Bột yến mạch (trong bột yến mạch và yến mạch nguyên vẹn);
• Sitostanol (có trong các thực phẩm bổ sung và một số bơ thực vật).

Nếu bạn chọn bổ sung chất làm giảm cholesterol, hãy nhớ đến tầm quan trọng của lối sống lành mạnh. Nếu bác sĩ kê toa thuốc để giảm cholesterol, bạn hãy theo chỉ dẫn đó. Hãy cho bác sĩ biết loại chất bổ sung nào bạn đang dùng để có được kết quả điều trị tốt nhất.

Ngoại trừ trường hợp rối loạn mỡ máu do khiếm khuyết di truyền, các trường hợp rối loạn mỡ máu khác đa phần đều gây ra do béo phì, ít vận động. Do đó, thay đổi lối sống là điều trị đầu tiên khi tiếp cận một bệnh nhân bị rối loạn mỡ máu. Các bạn có thể bảo vệ sức khỏe của mình chống lại đại dịch béo phì và các bệnh lý chuyển hóa toàn cầu bằng cách áp dụng lối sống lành mạnh ngay bây giờ. Hãy nói không với thức ăn nhanh, bỏ thuốc lá, giảm cân nếu béo phì và đều đặn tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày. Thói quen tốt này nếu được duy trì ngay từ lúc trẻ sẽ giúp phòng tránh được các bệnh lý như tăng huyết áp, đái tháo đường, béo phì khi lớn tuổi. Khi sử dụng các thuốc điều trị rối loạn mỡ máu, bạn nên tham vấn chi tiết với bác sĩ về thời gian điều trị cũng như tác dụng phụ của thuốc. Hy vọng rằng những thông tin chúng tôi cung cấp trên đây hữu ích cho bạn và gia đình.

Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn phương pháp hỗ trợ điều trị tốt nhất.

Hello Health Group không đưa ra các lời khuyên, chẩn đoán hay các phương pháp điều trị y khoa.