Thụ tinh nhân tạo là phương pháp điều trị vô sinh được sử dụng để đưa tinh trùng trực tiếp vào cổ tử cung hoặc tử cung với hy vọng thụ thai. Đôi khi, những tinh trùng này được rửa sạch hoặc “chuẩn bị” để tăng khả năng thụ thai.

Hai phương pháp tiếp cận chính được thực hiện trong thụ tinh nhân tạo là thụ tinh trong buồng tử cung (IUI) và thụ tinh trong cổ tử cung (ICI). Một số phụ nữ có thể được dùng thuốc để kích thích sự phát triển nang trong buồng trứng và tăng cơ hội thụ thai.

Mục đích thụ tinh nhân tạo là giúp các cặp vợ chồng có vấn đề về khả năng sinh sản hoặc các cá nhân có nhu cầu gia tăng khả năng thụ thai.

Khi nào bạn cần thực hiện thụ tinh nhân tạo?

Thụ tinh nhân tạo là cần thiết trong các trường hợp sau:

Một cặp vợ chồng có khả năng sản xuất tinh trùng và trứng khỏe mạnh nhưng không thể quan hệ, có thể do tình trạng sức khỏe như rối loạn chức năng cương dương.
Phụ nữ bị vô sinh do cổ tử cung không tạo ra chất nhầy giúp tinh trùng di chuyển đến tử cung hoặc chất nhầy chứa chất tiêu diệt tinh trùng. Thụ tinh nhân tạo có thể giúp giải quyết vấn đề này.
Bệnh lạc nội mạc tử cung khiến các tế bào từ niêm mạc tử cung bắt đầu phát triển bên ngoài tử cung, ví dụ như trong buồng trứng hoặc ống dẫn trứng. Thụ tinh nhân tạo có thể thành công trong các trường hợp lạc nội mạc nhẹ đến trung bình.
Trong một số ít trường hợp, phụ nữ có thể bị phản ứng dị ứng với một số protein có trong tinh trùng. Đối với thụ tinh nhân tạo, hầu hết các protein này có thể được loại bỏ trước khi đưa tinh trùng vào.
Một số nam giới không sản xuất đủ lượng tinh trùng cần thiết để thụ tinh thành công hoặc tinh trùng của họ không có khả năng di chuyển tốt để tiếp cận trứng.
Một số phương pháp điều trị y khoa làm tăng nguy cơ vô sinh, ví dụ như xạ trị. Trước khi điều trị, nam giới có thể đông lạnh tinh trùng để sử dụng cho việc thụ tinh nhân tạo trong tương lai.
Phụ nữ độc thân hoặc một cặp vợ chồng đồng giới mong muốn có con, có thể sử dụng tinh trùng từ một nhà tài trợ để thụ tinh.
Ở một số cặp vợ chồng bị vô sinh không rõ nguyên nhân, bác sĩ có thể đề nghị thụ tinh trong buồng tử cung.

Cẩn trọng khi thụ tinh nhân tạo

Những điều bạn cần biết trước khi thực hiện thụ tinh nhân tạo

Đầu tiên, bác sĩ sẽ yêu cầu siêu âm để loại trừ bất kỳ vấn đề nào, như dị dạng tử cung, có thể ảnh hưởng đến việc thụ tinh, cấy phôi thai hoặc sự phát triển bình thường của thai kỳ.

Để loại bỏ bất kỳ bệnh lý về nội tiết, phụ nữ phải thực hiện loại xét nghiệm đo nồng độ hormone. Thêm vào đó, cả vợ chồng phải thực hiện xét nghiệm đặc biệt có tên huyết thanh học để đảm bảo họ không có nguy cơ bị nhiễm viêm gan B, viêm gan C, HIV, rubella, toxoplasmosis hoặc giang mai. Tất cả các bệnh này có thể lây truyền sang thai nhi hoặc nhân viên làm việc trong phòng thí nghiệm.

Thử nghiệm đo lượng dịch di chuyển trong ống được thực hiện thông qua một số kỹ thuật như chụp X-quang buồng trứng và vòi trứng (HSG), đây là một thủ thuật phóng xạ nhằm phân tích hệ thống sinh sản của phụ nữ bằng cách tiêm chất lỏng để tăng cường hình ảnh và quan sát độ tương phản. Một thủ thuật khác là kỹ thuật siêu âm tử cung, bằng cách đưa dung dịch muối vào cổ tử cung giúp bác sĩ quan sát những gì đang diễn ra bên trong tử cung và các vòi trứng.

Sau khi thực hiện các thử nghiệm trên, bác sĩ sẽ khuyến nghị thụ tinh nhân tạo nếu bạn đáp ứng các yêu cầu sau đây:

Có ít nhất một ống dẫn trứng hoạt động.
Nam giới có hơn 3 triệu tinh trùng trong mẫu tinh trùng; tinh trùng này có khả năng vận động trên 15%. Nếu nam giới không đáp ứng yêu cầu này, bác sĩ sẽ đề nghị nhận tinh trùng hiến tặng.
Phụ nữ trên 36 tuổi.

Các biến chứng và tác dụng phụ

Tác dụng phụ có thể bao gồm:

Chảy máu
Đau
Co thắt

Đa thai có thể xảy ra nếu thụ tinh nhân tạo IUI kết hợp với thuốc kích thụ thai như gonadotrophin, điều này làm bạn có khả năng cao sinh đôi, sinh ba. Đa thai làm tăng nguy cơ mắc các biến chứng như sinh non hoặc sẩy thai.

Ngày nay, thuốc kích thụ thai thường chỉ được sử dụng trong các trường hợp lạc nội mạc tử cung (nguyên nhân gây vô sinh).

Hội chứng kích thích buồng trứng (OHSS) có thể làm buồng trứng sưng lên sau khi uống thuốc phối hợp với liệu pháp thụ tinh IUI. Tuy nhiên, tình trạng này hiếm gặp với các triệu chứng thường nhẹ đến trung bình, nhưng đôi khi có thể nghiêm trọng.

Trong những trường hợp hội chứng kích thích buồng trứng nhẹ, các triệu chứng bao gồm đầy hơi, đau bụng nhẹ, có thể buồn nôn và ói mửa. Các trường hợp nặng hơn có thể bị mất nước, đau ngực và khó thở. Bạn có thể uống đủ nước và dùng paracetamol để giảm bớt cơn đau, nhưng các trường hợp nặng hơn có thể cần điều trị tại bệnh viện.

Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào, vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc bác sĩ phẫu thuật để biết thêm thông tin.

Quy trình thụ tinh nhân tạo

Chuẩn bị cho thụ tinh nhân tạo

Bác sĩ sẽ sử dụng bộ dụng cụ rụng trứng, siêu âm hoặc xét nghiệm máu để đảm bảo bạn rụng trứng khi thụ tinh nhân tạo. Sau đó, đối tác của bạn cần cung cấp mẫu tinh dịch. Bác sĩ sẽ đề nghị bạn tình của bạn tránh quan hệ tình dục từ 2–5 ngày trước khi thực hiện thủ thuật để đảm bảo số lượng tinh trùng của họ đạt đỉnh cao.

Nếu bạn sống gần phòng khám, bạn tình của bạn có thể lấy mẫu tinh dịch tại nhà. Nếu không, họ sẽ làm điều này trong một phòng riêng.

Quá trình thụ tinh nhân tạo

Quá trình thụ tinh thực tế có thể mất 1 giờ hoặc ít hơn, nhưng bạn có thể được yêu cầu dùng thuốc kích thích một tuần trước khi rụng trứng. Có thể mất từ 3–6 chu kỳ trước khi bạn mang thai. Đối với một số phụ nữ bị vô sinh, họ phải thử phương pháp điều trị vô sinh khác nếu thụ tinh nhân tạo không có tác dụng.

Thụ tinh nhân tạo ICI

ICI là một loại thụ tinh nhân tạo có liên quan đến việc đưa tinh trùng vào cổ tử cung. Cách tiếp cận này có thể được thực hiện trong phòng mạch bác sĩ hoặc ở nhà. Các bước cho quá trình này bao gồm:

Theo dõi chu kỳ rụng trứng bằng cách theo dõi lịch, siêu âm, lấy nhiệt độ thường xuyên hoặc kết hợp các phương pháp này. Đôi khi, bác sĩ có thể kê đơn thuốc để kích thích rụng trứng và tăng khả năng rụng nhiều trứng, ví dụ như Clomid.
Nhận tinh trùng từ bạn tình hoặc lấy mẫu tinh trùng từ người hiến tặng.
Bác sĩ đưa tinh trùng vào trong âm đạo của bạn bằng cách sử dụng một ống tiêm đặc biệt hoặc đặt tinh trùng vào nắp chụp lên cổ tử cung, nắp được bọc lên cổ tử cung và giữ trong một khoảng thời gian nhất định.
Sau đó, bạn nằm xuống từ 15–30 phút để giúp tinh trùng di chuyển từ cổ tử cung vào tử cung.
Bạn có thể trở lại hoạt động bình thường sau đó. Trong khoảng 2 tuần hoặc lâu hơn một chút, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm thử thai được để xác định xem quá trình thụ tinh có thành công hay không.

Thụ tinh nhân tạo IUI

IUI là một thủ thuật liên quan đến việc đưa tinh trùng qua cổ tử cung và trực tiếp vào tử cung. Các bước cho quá trình này tương tự như phương pháp ICI, nhưng thường được thực hiện tại phòng mạch bác sĩ với tinh trùng được chuẩn bị đặc biệt. Các bước bổ sung bao gồm:

Tinh dịch được chuẩn bị hoặc “rửa” để loại bỏ các protein có thể ảnh hưởng đến việc thụ thai. Điều này sẽ làm tăng cơ hội thụ thai hơn.
Bác sĩ sử dụng mỏ vịt (một dụng cụ y tế) để dễ tiếp cận với tử cung hơn. Sau đó, họ sẽ đưa một dụng cụ mỏng đặc biệt vào âm đạo và đặt tinh trùng vào tử cung.

Điều gì xảy ra sau khi thụ tinh nhân tạo?

Để chắc chắn tinh trùng được đưa vào bên trong tử cung, bác sĩ sẽ yêu cầu bạn nằm xuống khoảng 20–30 phút. Mặc dù cổ tử cung gần như ngay lập tức đóng lại sau thủ thuật IUI, nhưng việc nằm xuống sẽ an toàn và có lợi cho sự thành công của thủ thuật IUI.

Bạn có thể bắt đầu làm việc, tập thể dục hoặc thậm chí làm các việc vặt gần như ngay lập tức, nếu cảm thấy thoải mái.

Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi hoặc thắc mắc nào, vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc bác sĩ phẫu thuật để biết thêm thông tin.

Phục hồi sau khi thụ tinh nhân tạo

Bạn nên làm gì sau khi thụ tinh nhân tạo?

Mặc dù không cần nghỉ ngơi trên giường, bạn vẫn nên hạn chế đi lại hoặc duy trì chế độ ăn uống lành mạnh sau thủ thuật IUI. Tuy nhiên, nếu cảm thấy cần nghỉ ngơi hoặc không thoải mái sau thủ thuật IUI, bạn có thể nghỉ ngơi vài ngày.

Bạn vẫn có thể quan hệ tình dục ngay sau thủ thuật IUI. Trong thực tế, điều này còn hỗ trợ quá trình thụ tinh nhân tạo và đem lại kết quả tích cực.

Tuy nhiên, trong trường hợp chảy máu khi thực hiện thủ thuật này, bạn không được quan hệ tình dục trong 2 ngày sau khi thụ tinh.

Ngay cả khi có cảm giác đau hoặc chuột rút sau thủ thuật, bạn nên tránh dùng bất cứ loại thuốc kháng viêm không steroid NSAIDs nào hoặc thuốc giảm đau như ibuprofen. Thay vào đó, bạn hãy tham khảo ý kiến bác sĩ sản khoa để họ có thể kê toa một số loại thuốc khác như acetaminophen hoặc buscopan.

Để hỗ trợ quá trình cấy phôi, bác sĩ có thể bổ sung nội tiết tố. Loại này có thể được sử dụng ở dạng thuốc uống hoặc đặt trong âm đạo như thuốc đạn.

Mặc dù không có bằng chứng về việc bơi lội có can thiệp đến thủ thuật IUI, song tốt nhất bạn nên tránh bơi khoảng 48 giờ sau khi làm thủ thuật IUI.

Trong trường hợp đang đặt thuốc kích thích tố nội tiết, bạn nên hỏi bác sĩ xem mình có nên tiếp tục bơi hay không.

Hello Health Group không đưa ra các lời khuyên, chẩn đoán hay các phương pháp điều trị y khoa.

Bạn có thể quan tâm đến chủ đề:

Chuyển phôi đông lạnh giúp ngăn ngừa đa thai khi thụ tinh ống nghiệm
5 tư thế Kamasutra giúp tăng cơ hội thụ tinh
Thụ tinh nhân tạo và những điều hữu ích bạn cần biết

Tìm hiểu về thụ tinh nhân tạo

Thụ tinh nhân tạo là gì?